การแช่แข็งตัวอ่อนและเซลล์สืบพันธุ์

ด้วยความก้าวหน้าทาง Cryobiology หรือการรักษาสภาพสิ่งมีชีวิตด้วยการแช่แข็งที่มากขึ้น  และการเลือกใช้สารที่มีคุณสมบัติช่วยป้องกันตัวอ่อน ไข่ และอสุจิจากอันตรายที่เกิดจากขบวนการแช่แข็งและการละลาย หรือเรียกว่า cryoprotectants , cryoprotective agents (CPAs) ทำให้การแช่แข็งตัวอ่อน ไข่และอสุจิมีประสิทธิภาพมา

การแช่แข็งตัวอ่อน (Embryo cryopreservation/Embryo freezing)

เทคนิคการแช่แข็งตัวอ่อนเป็นวิธีมาตรฐานและยอมรับในขั้นตอนการรักษาภาวะมีบุตรยากการแช่แข็งตัวอ่อนต้องใช้วิธีการปฏิสนธินอกร่างกาย (IVF) โดยการกระตุ้นรังไข่ให้ไข่มีขนาดเหมาะสม  การเก็บไข่ผ่านทางช่องคลอด (transvaginal oocyte retrieval) แล้วนำเซลล์ไข่มาปฏิสนธินอกร่างกายกับอสุจิเพื่อให้ได้ตัวอ่อนในระยะต่างๆ  เมื่อคู่สมรสมีความต้องการที่จะมีบุตรหรือมีความพร้อมที่จะตั้งครรภ์ตัวอ่อนดังกล่าวจะถูกนำออกมาละลายและทำการย้ายตัวอ่อนกลับเข้าสู่โพรงมดลูกของคู่สมรสฝ่ายหญิง

การแช่แข็งเซลล์ไข่ (Mature oocyte cryopreservation/Oocyte freezing)

การแช่แข็งเซลล์ไข่ (oocyte) เป็นวิธีการรักษาภาวะการเจริญพันธุ์สำหรับสตรีที่ยังไม่ได้สมรส หรือในกรณีที่มีข้อห้ามทางศาสนาหรือข้อจำกัดทางกฎหมายในการแช่แข็งตัวอ่อน และด้วยวิธี Vitrificationช่วยลดความเสียหายต่อโครงสร้างภายในเซลล์ไข่ที่เกิดจากขั้นตอนการแช่แข็งได้  ส่งผลให้อัตราความสำเร็จในการแช่แข็งและอัตรารอดหลังละลายสูงขึ้น(post-thaw survival rate) ดังนั้นการเลือกแช่แข็งไข่เก็บไว้จึงนับเป็นทางเลือกหนึ่งที่ให้ผลการตั้งครรภ์ใกล้เคียงกับการใช้ไข่ที่ไม่ได้ผ่านการแช่แข็งสำหรับสตรีที่ยังไม่ได้สมรสและวางแผนจะมีบุตรในอนาคต

ข้อบ่งชี้ในการเก็บแช่แข็งเซลล์ไข่

  1. การแช่แข็งเซลล์ไข่เพื่อการตั้งครรภ์ในอนาคต
  2. สตรีที่เป็นมะเร็งหรือโรคอื่น ๆ ซึ่งผู้ป่วยมีอายุน้อยหรือยังไม่ได้สมรสและมีความจำเป็นต้องได้รับยาเคมีบำบัดหรือรังสีที่อาจจะมีผลเสียต่อรังไข่
  3. มีความผิดปกติทางพันธุกรรม เช่น ยีน BRCA mutations ซึ่งมีความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งเต้านมและมะเร็งรังไข่

การแช่แข็งอสุจิ (Sperm freezing)

เป็นกระบวนการที่ใช้ความเย็นที่อุณหภูมิ -196 ºC ในการเก็บรักษาอสุจิเพื่อนำมาใช้ในการปฏิสนธิกับไข่นอกร่างกายโดยใช้เทคโนโลยีช่วยการเจริญพันธุ์ ซึ่งการแช่แข็งอสุจิมีหลายปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับผลสำเร็จของการแช่แข็งอสุจิได้แก่ คุณภาพของอสุจิก่อนการแช่แข็ง ชนิดและความเข้มข้นของสารป้องกันการถูกทำลายของตัวอสุจิ และอุณหภูมิที่ใช้ในการแช่แข็งและการละลาย

ข้อบ่งชี้ในการเก็บแช่แข็งอสุจิ

  1. ผู้ที่มีภาวะหลั่งอสุจิยากหรือมีจำนวนตัวอสุจิน้อยมาก
  2. การแช่แข็งอสุจิเพื่อเก็บไว้ใช้ในอนาคตสำหรับฝ่ายชายที่ไม่สามารถเก็บน้ำเชื้อในวันเดียวกับที่ฝ่ายหญิงจะทำการเก็บไข่
  3. ฝ่ายชายที่จะเข้าทำการรักษาและมีการฉายรังสีที่จะมีผลต่อคุณภาพของตัวอสุจิ
  4. ฝ่ายชายที่ต้องการจะทำหมันแต่ต้องการเก็บอสุจิไว้เผื่อมีการเปลี่ยนแปลงในอนาคต

คำแนะนำในการเก็บอสุจิเพื่อแช่แข็ง

  1. ควรทำการเก็บอสุจิในขณะที่ร่างกายปกติ หากไม่สบายหรือได้รับยาใด ๆ ควรแจ้งให้แพทย์ทราบ
  2. ควรงดเว้นการหลั่งนํ้าอสุจิด้วยวิธีใด ๆอย่างน้อย 2 วัน แต่ไม่เกิน 5 วัน
  3. ล้างมือและล้างอวัยวะเพศให้สะอาดก่อนทำการเก็บ
  4. ทำการเก็บอสุจิโดยวิธีสำเร็จความใคร่ด้วยตนเอง (Musturbation) ห้ามใช้วิธีร่วมเพศแล้วหลั่งอสุจิภายนอกห้ามใช้ถุงยางอนามัยที่มีจำหน่ายทั่วไป (อาจใช้ถุงยางอนามัยชนิดพิเศษที่ใช้เพื่อการเก็บนํ้าอสุจิโดยเฉพาะได้ เช่น Male Factor pack, Hygiene)
  5. เก็บอสุจิใส่ในภาชนะที่มีปากกว้าง สะอาด ปราศจากเชื้อ ทำจากวัสดุที่ได้รับการศึกษาแล้วว่าไม่เป็นอันตรายต่อตัวอสุจิ
  6. ควรทำการเก็บอสุจิในห้องที่เป็นส่วนตัว ใกล้กับห้องปฏิบัติการหรือหากเก็บอสุจิมาจากบ้าน ควรนำส่งห้องปฏิบัติการภายใน 1 ชั่วโมง
  7. ระหว่างการนำส่งอสุจิไปยังห้องปฏิบัติการ ควรเก็บรักษาที่อุณหภูมิระหว่าง 25-37 ºCหากอุณหภูมิสูงหรือตํ่ากว่านี้จะมีผลต่อการเคลื่อนไหวและการมีชีวิตของอสุจิ (ห้ามเก็บในตู้เย็นหรือแช่ในน้ำแข็ง)